طنز روایی و کاربرد عرفانی آن در حدیقه

سنایی غزنوی، اغلب با ویژگی «شاعر مبتکر» شناخته می شود. یکی از ابتکارات وی، یافتن گوهر طنز ادبی است در نوشتار با کارکردهای عرفانی؛ آنچه پیش از او فقط در حوزة اجتماعی ـ انتقادی وارد شده بود. عارفانِ از سنایی به بعد، از آن برای آموزش نکته های عرفانی، بهره ها برده اند. در این مقاله بر آنیم تا برای یافتن شگردهای طنزنویسی سنایی غزنوی (545 یا 529- 467 ق) با هدف بیان و آموزش نکته های عرفانی و اخلاقی و حکمی در مثنوی حدیقة الحقیقه، نخستْ به تعریف جامعی از طنز و معرّفی شگردهای معمول آن پرداخته شود و سپس ویژگی های زبان صوفیان بررسی و طبقه بندی شود؛ آن گاه در حکایت های حدیقه، شگردهای طنز و پیام های عرفانی، اخلاقی و فلسفی آنها تحلیل و بررسی شود. نتیجه های به دست آمده از این پژوهش، یافتن و جمع بندی پیام های عرفانی و حکیمانه و اخلاقیِ طنزآمیز حدیقه و زبان ویژة سنایی برای رسیدن به این کارکرد است.